مقالات
شوفاژ برقی چیست و چگونه کار می‌کند؟
اغلب وسایل گرمایشی‌ای که می‌شناسیم، به کمک گاز روشن می‌شوند. از طرفی هم قیمت پایین گاز در کشور ما و دسترسی راحت به آن، استفاده از بخاری‌های گازسوز یا سیستم‌های گرمایشی مشابه را توجیه می‌کند. اما اگر به شبکه گازرسانی وصل نباشید گزینههای دیگری نیز برای گرمایش وجود دارد. یکی از بهترین سیستم‌های گرمایشی، شوفاژ برقی است. شوفاژهای برقی همین‌طور که از اسمشان مشخص است با جریان برق راه‌اندازی می‌شوند. به همین سبب، گزینه مناسبی برای فضاهای کوچک، خانه باغ‌ها و مکان‌هایی هستند که دسترسی به گاز شهری ندارند. در این مطلب قصد داریم به دو سؤال اساسی دررابطه‌با شوفاژهای برقی پاسخ بدهیم: شوفاژ برقی چیست و این دستگاه چطور کار می‌کند؟ اگر به دنبال یافتن جواب این سؤال‌ها هستید، با ما همراه باشید.
شوفاژ برقی چیست؟
اگر با کرسی‌های برقی قدیمی آشنایی داشته باشید، حتماً می‌توانید تصویری از المنت‌های حرارتی آن را به یاد بیاورید: المنت‌های فنری‌شکلی که وقتی به جریان برق وصل می‌شدند، از شدت حرارت قرمز می‌شدند و فضای داخلی کرسی را گرم می‌کردند. در بخاری‌های برقی نیز از این المنت‌های حرارتی استفاده می‌شود. اگر دسترسی به گاز شهری نداشته باشید، این دو گزینه همچنان هم جزء موارد مناسب برای گرمایش خانگی یا فروشگاه شما هستند؛ اما ممکن است یک سری مشکلاتی را هم برایتان ایجاد کنند.
مشکل اول این است که المنت‌های حرارتی مصرف برق بالایی دارند. همین عامل باعث می‌شود وسایل گرمایشی گازسوز در اولویت انتخاب قرار بگیرند. دومین عامل نیز خطرآفرین بودن المنت‌های حرارتی است. چه در کرسی‌های برقی و چه در بخاری‌ها، این المنت برقی خطرآفرین است و ممکن است منجر به آتش‌سوزی یا سوختگی افراد و مخصوصاً کودکان و سالمندان شود. دلایل دیگری مانند دست‌وپاگیر بودن، اشغال فضای زیاد و مواردی ازاین‌دست را هم می‌توان از معایب کرسی و بخاری برقی به‌حساب آورد. به همین خاطر استفاده از آن‌ها چندان توصیه نمی‌شود.
اما همچنان نیاز به وسیله گرمایشی مناسبی که با برق کار کند وجود دارد؛ پس باید به دنبال یک گزینه جایگزین برای کرسی‌ها و بخاری‌های برقی باشیم. گزینة جایگزین پیشنهادی برای این دو وسیله، شوفاژ برقی یا همان رادیاتور برقی است. این وسیلة حرارتی از نظر مکانیزم اولیه، درست شبیه شوفاژهای عادی عمل می‌کند. با این تفاوت که در سیستم گرمایش آن دیگر از گاز شهری و جریان آب استفاده نشده است. اما از نظر توان گرمایش محیط، ایمنی بالا و شکل ظاهری، می‌توان آن را با شوفاژهای عادی مقایسه کرد.
اگر برای گرمایش محیطی خود نیازمند یک دستگاه گرمایشی کم‌خطر و با کارایی نسبتاً خوب هستید، شوفاژ برقی گزینة خوبی برای شماست.
شوفاژ برقی چطور کار می‌کند؟
اگر به جواب شوفاژ برقی چیست رسیده‌اید، وقت آن است که به سراغ بررسی مکانیزم کلی یک شوفاژ برقی بپردازیم. برای این کار جزءبه‌جزء دستگاه را به‌صورت مختصر بررسی می‌کنیم.
الف – المنت‌های حرارتی
در شوفاژهای برقی هم مثل کرسی‌ها و بخاری‌های برقی قدیمی، از المنت‌های حرارتی برای گرمایش استفاده می‌شود؛ با این تفاوت که المنت‌های شوفاژ به صورت مستقیم با هوای اطراف در تماس نیستند، و سطح دسترسی به آن‌ها محدود شده است. این کار با هدف حذف خطرهای احتمالی مثل آتش‌سوزی یا سوختگی افراد صورت گرفته است.
ب – بدنة اصلی شوفاژ برقی
بدنة اصلی شوفاژ برقی شبیه شوفاژهای عادی طراحی شده است: استفاده از لوله‌کشی داخلی و پره‌های پرتعداد که در داخل آن‌ها روغن داغ به جریان در می‌آید. استفاده از پرهها باعث می‌شود سطح انتقال حرارت شوفاژ افزایش یابد، و سرعت و میزان انتقال حرارت نیز بالا برود. همین مسئله باعث شده تا کارایی شوفاژ برقی در مقایسه با بخاری‌های برقی به شکل قابل‌توجهی افزایش پیدا کند. هرچقدر تعداد این پرهها در شوفاژ برقی بیشتر باشد، توان گرمایشی آن نیز بیشتر خواهد بود.
ج – روغن شوفاژ
در شوفاژهای برقی دیگر خبری از جریان آب نیست. این شوفاژها به صورت پرتابل طراحی می‌شوند. به‌عبارت‌دیگر، جابه‌جا کردن آن‌ها کار ساده‌ای است و می‌توانند برای مکان‌های مختلف بدون دسترسی و لوله‌کشی آب نیز استفاده شوند. به همین خاطر جریان آب ساختمان نمی‌تواند سیال داخلی آن باشد. برای حل این مسئله، از روغن‌های مخصوص استفاده می‌شود. ظرفیت گرمایشی بالا و انتقال حرارت سریع از ویژگی‌های این روغن هیدرولیکی است. این روغن توسط المنت‌های حرارتی، گرم می‌شود و در لوله‌های داخلی شوفاژ و در میان پرهها به جریان در می‌آید و در مدت‌زمان بسیار کوتاهی، گرمای خود را به محیط منتقل می‌کند.
د – ترموستات
در داخل شوفاژهای برقی از یک ترموستات حرارتی نیز کمک گرفته شده است. وظیفة این ترموستات، کنترل دمای محیط است. زمانی که دمای محیط به دمای موردنظر نزدیک شود، ترموستات جریان برق المنت‌ها را قطع می‌کند تا از هدررفتن بی‌جهت انرژی جلوگیری شود. علاوه بر این، جلوی گرم‌شدن بیش از حد محیط را می‌گیرد و دمای محیط را در یک بازه مشخص و معین نگه می‌دارد.
سیستم کلی گرمایش شوفاژ برقی به چه صورت کار می‌کند؟
حالا که با اجزای اصلی شوفاژ برقی آشنایی پیدا کردیم، بهتر میتوانیم سیستم گرمایشی آن را بررسی کنیم. نخست از راه‌اندازی یک شوفاژ برقی شروع کنیم. برای این کار باید دوشاخة شوفاژ را به پریز برق بزنید. با این کار المنت‌های حرارتی شوفاژ شروع به گرم‌شدن می‌کنند. این المنت‌ها در فضای داخلی شوفاژ نصب شده‌اند و از آن‌ها توسط بدنة شوفاژ محافظت می‌شود. به‌عبارت‌دیگر، کاربر نمی‌تواند به المنت‌ها دسترسی داشته باشد و همین امر امنیت استفاده از دستگاه را بیشتر می‌کند.
با گرم‌شدن المنت‌ها، روغن موجود در مخزن شوفاژ نیز شروع به گرم‌شدن می‌کند. این سیال زمانی که گرمای کافی دریافت کرد، وارد یک مرحله تغییر فاز می‌شود، و از مایع به بخار تبدیل می‌شود. بخار داغ روغن در داخل شوفاژ تمایل دارد به سمت بالا حرکت کند، چراکه وزن کمتری نسبت به روغن مایع دارد. همین عامل این روغن را در فضای لوله‌های داخلی شوفاژ به حرکت در می‌آورد و سفر سیال گرم در لوله‌های داخلی شروع می‌شود.
هرچقدر توان گرمایشی شوفاژ برقی بیشتر باشد، تعداد مسیرهای لوله‌کشی شده آن نیز بیشتر است. فضای اطراف هر خط لوله با پره‌های فلزی یا آلومینیومی تقویت شده است. این کار با هدف افزایش سطح انتقال حرارت صورت می‌گیرد. به کمک این پرهها، روغن داغ موجود در خط لوله گرمای خودش را به محیط منتقل می‌کند. این عمل باعث خنک شدن بخار داغ روغن می‌شود و دمای آن را پایین می‌آورد. کاهش دما باعث می‌شود بخار روغن دوباره به حالت مایع تبدیل شود و روغن مایع به چرخه گرمایش برگردد.
زمانی که روغن موجود در خط لوله به مایع تبدیل می‌شود، براثر نیروی جاذبه، از خط لوله پایین رفته در مخزن روغن شوفاژ جمع‌آوری می‌شود. اگر محیط به‌اندازه کافی گرم باشد، ترموستات المنت‌های حرارتی را خاموش می‌کند تا محیط گرم‌تر از حد تعیین شده نشود. اما اگر دمای محیط پایین‌تر از حد تعیین‌شده باشد، چرخه گرم‌کردن روغن، بخار شدن آن و گردش بخار داغ در لوله‌ها مجدداً تکرار می‌شود.
این سیکل، سیستم کلی شوفاژهای برقی در گرمایش محیط است؛ و تا زمانی که ترموستات جریان برق را قطع نکند، همین‌طور ادامه پیدا می‌کند.
از شوفاژ برقی در چه مکان‌هایی باید استفاده کرد؟
اگرچه شوفاژ برقی یک وسیلة گرمایشی مناسب است، اما یک گزینة ایدئال برای همة فضاها نیست. اگر به جریان گاز شهری دسترسی دارید، همچنان وسایل گرمایشی دیگر مانند شوفاژ، رادیاتور یا حتی بخاری گازی گزینههای بهتری برای گرمایش ساختمان هستند؛ به این خاطر که در کشور ما برای مشترکان خانگی و تجاری، هزینة گاز بسیار پایین‌تر از هزینه‌های برق است.
اما اگر دسترسی کافی به جریان گاز شهری ندارید، این شوفاژها گزینة مناسبی برای شما خواهند بود. برای مثال اگر فروشگاهی دارید که گازکشی نشده یا در خانه اتاقی دارید که برای گرمایش آن با مشکل روبرو هستید، می‌توانید از شوفاژ برقی استفاده کنید. استفاده از شوفاژ برقی برای محیط‌های باغی و خانه باغ‌ها که گازکشی نشده‌اند نیز می‌تواند مناسب باشد.
نکته دیگر در مورد شوفاژهای برقی، توان گرمایشی آن‌هاست. این وسایل گرمایشی هنوز توان بالایی ندارند و نمیتوان از آن‌ها برای گرمایش سالن‌های بزرگ استفاده کرد. در نتیجه پیش از این که به سراغ شوفاژ برقی بروید، توان شوفاژ برقی را با مساحت مدنظرتان تطبیق دهید. از انواع شوفاژهای برقی می‌توانید برای گرمایش محیط‌هایی با مساحت 6 مترمربع تا 15 مترمربع کمک بگیرید.
مزیت‌های استفاده از شوفاژ برقی چیست؟
وقتی از وسایل گرمایشی – سرمایشی صحبت می‌کنیم، باید برای انتخاب درست به سراغ بررسی مزایا و معایب آن‌ها نیز برویم. در ادامه از مزیت‌های شوفاژ برقی خواهیم گفت.
- ایمنی بالا: شوفاژهای برقی در مقایسه با المنت‌های حرارتی و بخاری‌های برقی ایمنی بالاتری دارند و آمار حوادث آن‌ها بسیار پایین‌تر از دستگاه‌های گرمایشی دیگر است.
- راه‌اندازی ساده: این وسیله گرمایشی برای راه‌اندازی تنها به جریان الکتریسیته نیاز دارد و به‌راحتی راه‌اندازی می‌شود. هیچ نیازی به لوله‌کشی و آچارکشی نیست.
- عدم تولید کربن‌دی‌اکسید: شوفاژهای برقی کربن‌دی‌اکسید یا کربن مونوکسید تولید نمی‌کنند و از این نظر هم گزینة ایمن و مناسبی برای فضاهای بسته به شمار می‌آیند.
- سرویس و نگهداری ارزان: رادیاتورهای برقی نیاز به سرویس خاصی ندارند. روغن داخلی آن‌ها دائمی بوده و نیاز به تعویض ندارد. المنت‌های حرارتی آن نیز عمر بالایی دارند و به این سادگی‌ها دچار خرابی نمی‌شوند.
- قابلیت جابه‌جایی: شوفاژهای برقی را می‌توانید در هر مکان و هرجایی که خواستید راه‌اندازی کنید. این دستگاه‌ها پرتابل بوده و مشکلی با جابه‌جایی ندارند.
- تقویت توان گرمایشی: استفاده از پرهها و خط لوله داخلی باعث شده تا توان گرمایشی این وسیله در مقایسه با بخاری‌های برقی افزایش چشمگیری داشته باشد. این امر، شوفاژ برقی را به گزینة بهتری برای گرمایش محیط تبدیل می‌کند.
معایب شوفاژ برقی چیست؟
در کنار مزایایی که گفته شد، شوفاژهای برقی یک سری محدودیت‌ها و مشکلاتی هم دارند. قبل از اقدام به خرید حواستان باشد که این معایب را بررسی کنید و ببینید چقدر در تصمیمتان تأثیر دارند.
- مصرف انرژی بالا: المنت‌های حرارتی بهطورکلی مصرف انرژی بالایی دارند. شوفاژهای برقی نیز از این قاعده مستثنی نیستند و نمیتوان از کنار این ایراد به‌سادگی عبور کرد. اگرچه مصرف انرژی در این دستگاه نسبت به بخاری‌های برقی بسیار پایین‌تر است، اما همچنان مصرف برق این دستگاه نسبت به وسایل برقی دیگر کمی زیاد است.
- توان گرمایشی: از این شوفاژها در محیط‌های خیلی بزرگ نمیتوان استفاده کرد؛ زیرا توان گرمایشی موردنظر را ندارند. مگر اینکه از دو یا چند شوفاژ به‌صورت هم‌زمان بهره ببرید که در آن صورت از نظر مصرف انرژی ممکن است به مشکلاتی بر بخورید.
- صدای فن: در برخی از مدلهای پرقدرت، از یک فن داخلی نیز برای سرعت بخشیدن به فرایند گرمایشی استفاده شده است. سروصدای این فن را نیز می‌توان از معایب شوفاژهای برقی به‌حساب آورد. اگر حفظ سکوت در محیط برایتان اهمیت زیادی دارد، بهتر است این نکته را نیز در نظر بگیرید.
- مشکل داشتن با سیم‌کشی‌های قدیمی: برای راه‌اندازی شوفاژ برقی نیاز به جریان برق استاندارد خواهید داشت. به همین خاطر ممکن است در راه‌اندازی آن گاهی با مشکلاتی روبرو شوید. برای جلوگیری از این مشکلات بهتر است جریان سیم‌کشی ساختمان را از قبل بررسی کنید و از سلامت آن مطمئن شوید.
جمع‌بندی: شوفاژ برقی، آری یا خیر؟!
شوفاژ برقی یک وسیلة گرمایشی پرکاربرد است. از این وسیله در مکان‌هایی که دسترسی به جریان گاز شهری وجود ندارد، می‌توانید استفاده کنید. ایمنی بالای این دستگاه، پرتابل بودن آن، توان گرمایشی مناسب، نصب آسان و راه‌اندازی ساده، از جمله مزیت‌های اصلی یک شوفاژ برقی است. البته شوفاژهای برقی را باید با دیگر وسایل گرمایشی برقی مقایسه کنید؛ وگرنه در مقایسه با وسایل گرمایشی گازسوز، اولویت انتخاب با این وسایل است. زیرا مصرف انرژی در شوفاژهای برقی نسبت به وسایل گازسوز بالاتر است و در تقابل با بخاری‌های گازی، صرفة اقتصادی ندارند. پس پیش از اینکه به سراغ خرید شوفاژ برقی بروید، این نکات را هم در نظر بگیرید و سپس اقدام کنید.